Jan leżał skulony, schował głowę i drżał. Poznałem go jedynie po eleganckim, teraz jednak zakurzonym wapnem i piaskiem, ciemno­szarym ubraniu. Rozwiązało mu się sznurowadło u prawego, równie szarego buta. Pochyliłem się i zawiązałem je na kokardkę. Gdy zacisnąłem kokardkę, Jan wzdrygnął się, ponad lewym rękawem uniósł parę swoich o wiele za niebieskich oczu i patrzył na mnie niepojęcie niebiesko i wodniście. Chociaż, jak przekonał się Oskar po powierz­chownych oględzinach, wuj nie był ranny, płakał cicho. Jan Broński miał stracha. Zignorowałem jego płacz, wskazałem na blaszany bę­benek ewakuowanego syna naczelnika i wymownymi ruchami we­zwałem Jana, by zachowując całą ostrożność i wykorzystując mar­twe pole dziecięcego pokoju dotarł do regału i zdjął mi blachę. Mój wuj nie zrozumiał mnie. Mój domniemany ojciec nie pojął mnie. Kochanek mojej biednej mamy tak był zaprzątnięty i przepełniony strachem, że moje gesty proszące o pomoc co najwyżej potęgowały ów strach. Oskar miał ochotę na niego krzyknąć, bał się jednak, żeby Kobiela, który - jak się zdawało - słuchał tylko swojego karabinu, nie odkrył jego obecności.